محمود حسابی: پدر علم فیزیک ایران

زندگی و تحصیلات دکتر محمود حسابی

دکتر محمود حسابی، یکی از چهره‌های برجسته علم و فرهنگ معاصر ایران، در تاریخ ۳ اسفند ۱۲۸۱ هجری شمسی (۲۳ فوریه ۱۹۰۳) در تهران متولد شد. او از خانواده‌ای فرهنگی و علمی برخاسته بود؛ پدرش سید عباس معزالسلطنه، فردی با سوابق دولتی و مادرش خانم گوهرشاد حسابی، که تأثیر زیادی بر تربیت او داشت. محمود در سن هفت سالگی به بیروت رفت و تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه کشیش‌های فرانسوی آغاز کرد. او در این دوران علاوه بر یادگیری زبان‌های خارجی، با ادبیات فارسی و قرآن نیز آشنا شد.همچنین بر کتب بوستان سعدی، گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی و منشآت قائم مقام فراهانی اشراف کامل داشت. حسابی با شعر و موسیقی سنتی ایران و موسیقی کلاسیک غرب به خوبی آشنا بود. او در نواختن ویولن و پیانو مهارت داشت. وی در چند رشته ورزشی نیز موفقیت‌هایی کسب کرد، از جمله کسب مدرک نجات غریق در رشته شنا در دوران نوجوانی در بیروت حسابی پس از بازگشت به ایران، تحصیلات عالی خود را در دانشگاه‌های معتبر ادامه داد. او لیسانس ادبیات را از دانشگاه آمریکایی بیروت در سن ۱۷ سالگی و سپس مدرک مهندسی راه و ساختمان را در ۱۹ سالگی دریافت کرد. وی همچنین دکتری فیزیک را از دانشگاه سوربن پاریس در سال ۱۹۲۷ اخذ نمود.با نجوا همراه باشید.

فعالیت‌های علمی و اجتماعی

دکتر حسابی به عنوان یکی از پیشگامان آموزش فیزیک و مهندسی در ایران شناخته می‌شود. او با وجود فرصت‌های تحقیقاتی در خارج از کشور، تصمیم به بازگشت به ایران گرفت و به تأسیس مؤسسات و مراکز علمی مختلف پرداخت. برخی از اقدامات مهم او شامل:

• تأسیس دارالمعلمین عالی: این مؤسسه به تربیت معلمان با استانداردهای بالا پرداخت.
• راه‌اندازی دانشکده‌های فنی و علوم دانشگاه تهران: دکتر حسابی نقش کلیدی در تأسیس این دانشکده‌ها داشت که به آموزش علوم نوین کمک شایانی کرد.
• نوشته‌های علمی: او بیش از ۲۱ کتاب و مقاله علمی منتشر کرد که شامل موضوعات مختلفی از فیزیک تا زبان‌شناسی می‌شود.

نقش سیاسی

در عرصه سیاسی، دکتر حسابی به عنوان سناتور انتصابی تهران در مجلس چهارم سنا فعالیت کرد. همچنین، او وزیر آموزش و پرورش در کابینه محمد مصدق بود که در آن زمان تلاش‌هایی برای اصلاح نظام آموزشی کشور انجام داد.عضویت در مجلس شورای ملی: حسابی در دوره‌های ۱۴ و ۱۵ مجلس شورای ملی به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس حضور داشت.

حسابی در دوران نهضت ملی ایران از حامیان دکتر مصدق بود و پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از سوی رژیم پهلوی دستگیر و زندانی شد.

فعالیت‌های دکتر حسابی در ایران، نقش مهمی در پیشرفت علم، دانش، فرهنگ و سیاست کشور داشت. او به‌عنوان یک الگوی برجسته برای نسل‌های آینده ایرانیان شناخته می‌شود و نام او در تاریخ ایران جاودانه خواهد ماند.

آثار و تأثیرات

آثار به جای مانده از محمود حسابی در زمینه‌های فیزیک، زبان فارسی و پژوهش‌های فرهنگی شامل ۲۱ کتاب و مقاله است. برخی از مهم‌ترین آثار وی عبارتند از:

• کتاب‌های فیزیک دبیرستان ۱۳۱۸.
• ودکتابی در تفسیر امواج دوبر در شش رساله، دانشگاه تهران ۱۹۴۶.
• کتاب دیدگانی فیزیک دانشگاه تهران ۱۳۴۰.
• کتاب قانون تأسیس دانشگاه تهران، ۱۳۱۲
• کتاب نام‌های ایرانی، ۱۳۱۹
• کتاب آیین‌نامه امور مالی دانشگاه تهران، ۱۳۳۳.
• کتاب دیدگانی فیزیکی، دانشگاه تهران، ۱۳۴۰.

دکتر حسابی همچنین در زمینه موسیقی نیز فعال بود و توانایی نواختن ویولن و پیانو را داشت. او علاوه بر اینکه یک فیزیکدان برجسته بود، به ادبیات فارسی نیز علاقه‌مند بود و آثارش نشان‌دهنده تعهد او به فرهنگ ایرانی است.

میراث

دکتر محمود حسابی تا تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۷۱ هجری شمسی (۲ سپتامبر ۱۹۹۲) زندگی کرد. میراث علمی و فرهنگی او همچنان الهام‌بخش نسل‌های جدید است. او نه تنها به عنوان یک دانشمند بلکه به عنوان یک معلم، سیاستمدار و هنرمند شناخته می‌شود که تأثیر عمیقی بر توسعه علمی و فرهنگی ایران گذاشت.